Trauma en misbruik
Welkom Psychomotorische therapie Voor wie? Voor collega’s Therapeut Prijzen Contact
Je hebt in het verleden iets heel vervelends meegemaakt - seksueel geweld, mishandeling, een vlucht of geestelijk geweld. De psychische wond daarvan voel je nog steeds - dat is het trauma. Ook als je gepest bent of een schokkende gebeurtenis hebt meegemaakt kan dit tot een trauma leiden.
Sommige mensen zijn in staat om jaren of tientallen jaren goed te functioneren met een trauma 'te overleven'. Toch kan het na jaren opnieuw belemmerend worden, bijvoorbeeld als je een nieuwe relatie krijgt of als er iets in je situatie verandert.

Een trauma heeft flinke emotionele en lichamelijke gevolgen. Je lichamelijk integriteit is geschonden waardoor je zelfvertrouwen en zelfbeeld is aangetast. Mensen met een trauma zijn continu alert en vaak erg angstig en schrikachtig bij onverwachte geluiden of bewegingen. Herbelevingen komen op ongelegen momenten naar boven door op het oog onschuldige triggers. Mensen met trauma hebben soms last van zweetaanvallen, paniekaanvallen, blozen of hartkloppingen ('verhoogde arousal' door hoog cortisol). Ook kan je fysieke weerstand lager worden door chronische angst wat leidt tot allerlei lichamelijke klachten zoals uitputting, maag- en darmklachten, slaapproblemen en concentratieproblemen. Bij elkaar heet dit een posttraumatische stressstoornis (PTSS).

De spanning over wat niet gezegd mocht worden is vaak in het lichaam opgeslagen als kramp of trilling – het 'lichaam als geheugen'. Een misbruikt kind of volwassene vermijdt houdingen die herinneren aan het geweld. Bij sommigen kan een trauma later leiden tot riskant gedrag en het opzoeken van vergelijkbare situaties. Anderen 'ontploffen' regelmatig van woede of zijn juist zo bang boos te worden dat ze verkrampen.
Als het geweld in het gezin plaats heeft gevonden, blijven veel slachtoffers opvallend loyaal en houden het geheim van het gezin in stand (isolement van het gezin). De normale verhoudingen in het gezin zijn een grote kluwen geworden en kinderen nemen soms de verantwoordelijkheid over (parentificatie).

Gevolgen van seksueel trauma

Veel vrouwen en mannen die seksueel misbruik hebben meegemaakt zijn angstig, schamen zich, voelen zich minderwaardig en hebben ergens het gevoel dat zij zelf iets mis hebben gedaan. Het fysieke misbruik is onbegrijpelijk en onvatbaar. Taal ontbreekt vaak om aan het misbruik woorden te geven. Soms bedenken kinderen zelf een reden waarom zij dit moeten ondergaan - 'ik ben een slecht kind'. De schaamte over wat jou toen is overkomen voelt vaak als schaamte over wie je bent.
In angstaanjagende situaties kan het lichaam van een slachtoffer van seksueel misbruik gevoelloos worden of kan een vorm van uittreding voorkomen (dissociatie). Het slachtoffer voelt zich later schuldig dat 'ik niets gedaan heb'. Het is echter een gezonde instinctieve reactie als vluchten of vechten niet meer mogelijk is. Bij mensen met trauma kan deze bevriezingsreactie regelmatig terugkomen als er geen echte bedreiging is. Bij anderen is er een gevoelloosheid vanaf de nek die permanent kan worden omdat voelen onveilig is (isoleren van je lichaam). Lichamelijke sensaties worden als vreemd of onveilig ervaren. Het plezier in bewegen is verdwenen.

In mijn behandeling richt ik mij vooral op:

  • het weer vertrouwd raken met je lichaam
  • je lichaam ontdekken als bron van informatie over spanning en grenzen
  • het voorkomen van bevriezing of verlamd raken
  • het omgaan met spanning en boosheid
  • het voelen en aangeven van je grenzen
  • het stilstaan bij je gevoel en ervaring
  • een positief gevoel over je lichaam.

Beter in contact komen met de sensaties en signalen van het lichaam maakt het makkelijker om jezelf en anderen te vertrouwen.
Door lichamelijke gevoelens te onderzoeken en te benoemen kun je denken en voelen weer verenigen. Hierdoor groeit je identiteit, gevoel van controle en zelfvertrouwen. Je voelt zo eerder wanneer de spanning oploopt en kunt er iets aan doen. Door te leren je gevoelens te benoemen en uiten schep je ruimte. Ook krijg je meer inzicht in je gedrag en oefent met alternatieven. In de behandeling zijn belangrijke onderwerpen: schuld, schaamte, angst, grenzen, spanning-ontspanning, aanraking, lichaamsgevoel, afstand-nabijheid, veiligheid, isolement en weer verbinding krijgen. Vaak gaan we ook onderzoeken hoe je met je boosheid omgaat. Stap voor stap onderzoek je je je boze gevoelens en leer je ermee om te gaan zonder te 'ontploffen'.

Contra-indicatie
Als de angst of de associatie met extreem misbruik zo hoog is dat elk bewegen en verkenning van lichamelijkheid tot verslechtering leidt, is een meer gespreksgerichte aanpak beter.

  • Stabilisatie en symptoomreductie
    Ik richt me op het creëren van een veilige situatie en eerste hulp bij je dagelijks leven - slapen, spanning, schrikreacties, niet overspoeld raken door je emoties. Je verkent verschillende sensaties en emoties.
    We spreken over doelen en afspraken. Wat verwachten we van elkaar, hoe gaan we met elkaar aan de gang? Je mag altijd stop zeggen. Aanraking doen we niet of alleen met een duidelijke doel en jouw toestemming. Het gaat er nu niet om het verleden uit te spitten maar om te zorgen dat je je beter voelt in je dagelijks leven.
  • Lichaamsgrenzen en emotionele grenzen
    Nu dat je je meer bewust bent van je lichaam kunnen we kijken welke grenzen voor jou veilig voelen en wat er gebeurt als iemand die grens nadert. Hoe dichtbij voelt nog goed voor je? Hoe kun je aangeven wat voor jou de grens is? Hoe kun je handelen voordat het je overkomt? Ik leer je eenvoudige en vriendelijke manieren om je grens aan te geven.
  • Je persoonlijke verhaal
    Als je dit wilt kunnen we samen werken aan je persoonlijke verhaal. Je bedenkt zelf opstellingen van mensen of een symbolische uitbeelding waar je iets over wilt vertellen. Het mag ook een sprookje zijn. Je vertelt alleen wat veilig voelt. We kijken wat je lichamelijk voelt bij het uitbeelden en vertellen en wat je hiermee kunt.
  • Terug naar het gewone leven
    Je bereidt je voor om het weer alleen te doen. We doorlopen allerlei situaties van het dagelijks leven en onderzoeken je gevoel, je angst en mogelijkheden voor je gedrag. Waar geniet je van? We bekijken hoe je met aanraking om wilt gaan.

Psychomotorische therapie leert je je lichaam weer te voelen, gaat in op de ruimtelijke kant van je trauma en gaat in op je huidige en alternatief gedrag:

  • Hoe voel je het wanneer je spanning oploopt?
  • Hoe kun je dit gevoel uiten?
  • Wat is een veilige plek voor je?
  • Wat voel je als iemand in de buurt komt
  • Waar liggen je fysieke en emotionele grenzen? Hoe kun je hiermee omgaan ?
  • Wat doe je met je boosheid?
  • Hoe stel je je op in een groep (werk, vrije tijd)?
  • Als je dit verhaal vertelt, wat voel je dan?

In de loop van vele jaren heb ik me gespecialiseerd in seksueel misbruik bij vrouwen en mannen. In mijn praktijk verkennen we in een veilige therapiesituatie wat voor jou goed voelt via oefeningen, ruimtelijke opstelling en bewegingssituaties. Steeds bepaal je zelf wat voor jou haalbaar is - ik geef alleen opties aan. We gaan onderzoeken hoe je weer een positiever gevoel met je lichaam kunt krijgen. Ook nodig ik je uit om alternatief gedrag uit te proberen. Het zelf bepalen wat je wilt is essentieel bij trauma - niet wat jij denkt dat ik van jou verwacht. Je neemt hierbij zelf de kleine stappen - te grote stappen helpen niet. Zo bouwen we aan je bewustzijn van je emotionele grenzen en krijg je een steviger identiteit.

De technieken die ik gebruik voor trauma zijn onder andere: controlled approach, focussing, ontspanningstechnieken, spiegelen van gedrag, rolomdraaiing, lichaamsbewustzijntechnieken, expressie door bewegingssituaties.